۴-۳۱ ۰خطبه ۷۹ ۵۸
۴-۳۲ ۰خطبه ۸۰ ۵۹
۴-۳۳ ۰خطبه ۸۱ ۵۹
۴-۳۴ ۰خطبه ۸۲ ۶۰
۴-۳۵ ۰خطبه ۸۳ ۶۱
۴-۳۶ ۰خطبه ۸۴ ۷۱
۴-۳۷ ۰خطبه ۸۵ ۷۲
۴- ۳۸ ۰خطبه ۸۶ ۷۴
۴-۳۹ ۰ خطبه ۸۷ ۷۶
۴-۴۰ ۰ خطبه ۸۸ ۸۰
۴-۴۱ ۰ خطبه ۸۹ ۸۱
۴-۴۲ ۰ خطبه ۹۰ ۸۳
۴-۴۳ ۰ خطبه ۹۱ ۸۵
۴-۴۴ ۰ خطبه ۹۲ ۹۸
۴-۴۵ ۰ خطبه ۹۳ ۹۹
۴- ۴۶ ۰ خطبه ۹۴ ۱۰۲
۴-۴۷ ۰ خطبه ۹۵ ۱۰۳
۴-۴۸ ۰ خطبه ۹۶ ۱۰۴
۴-۴۹ ۰ خطبه ۹۷ ۱۰۵
۴-۵۰ ۰ خطبه ۹۸ ۱۰۸
۴-۵۱ ۰ خطبه ۹۹ ۱۰۹
۴-۵۲ ۰ خطبه ۱۰۰ ۱۱۰
نتیجه‌گیری و پیشنهادات ۱۱۲
ملخص البحث ۱۱۴
فهرست منابع و مأخذ ۱۱۶
فهرست اعلام ۱۱۸
چکیده به انگلیسی II
عنوان به انگلیسی I
چکیده
علوم بلاغی که مجموعه معانی، بیان و بدیع را در برمی‌گیرد نقش مهمی در بیان کلام دارد. با توجه به قواعد و اصول علم معانی، جمله‌ها به دو بخش خبری و انشائی تقسیم می‌شوند. جملات خبری گاه غرض‌های اصلی(اولیه) و گاه غرض‌های ثانویه را می‌رسانند. غرض‌های اصلی(اولیه) شامل فائده خبر و لازم فائده می‌شود. جملات خبری گاه از اغراض اصلی و اولیه که برای آن وضع شده خارج می‌گردد و در معانی ثانویه به کار می‌رود. اغراض ثانویه شامل رحم‌خواهی و مهرجویی، اظهار اندوه و حسرت، برانگیختن همت، سرزنش و نکوهش کردن، ترساندن، تحقیر و کوچک کردن، نصیحت و ارشاد، ابراز ناتوانی و فروتنی، به خود بالیدن، ستایش کردن، شادمانی کردن، یادآوری کردن تفاوت بین مراتب می‌باشد، که اغلب در کتاب‌های بلاغی آمده‌اند، همان طور که می‌دانیم نهج‌البلاغه امام علی(ع) در اوج فصاحت و بلاغت قرار دارد. به‌گونه‌ای که درباره‌ی سخنان امام علی(ع) گفته‌اند: «فوق کلام المخلوقِ وَ دونَ کلامِ الخالق» و سخنان آن حضرت کام تشنگان معرفت و حکمت و حقیقت را سیراب می‌سازد. لذا در پژوهش حاضر تلاش شده با استفاده از کتب مختلف بلاغت و ترجمه و شرح‌های گوناگون نهج‌البلاغه به بررسی توصیفی و تحلیلی اغراض جملات خبری در خطبه‌های ۵۰ تا ۱۰۰ نهج‌البلاغه پرداخته شود با بررسی‌های صورت گرفته روشن گردید که جملات خبریه در بیشتر این خطبه‌ها از اغراض اولیه و اصلی خود خارج شده و به منظور تاثیرگذاری بیشتر بر مخاطب و رعایت مقتضای حال و مقام در معانی ثانویه بکار رفته‌اند.
کلیدواژه: امام علی(ع)، نهج‌البلاغه، خطبه‌ها، اغراض خبر
مقدمه
اگر بلاغت در زبان عربی را به تمامی مدیون قرآن کریم بدانیم و بزرگ‌ترین عامل در شکل‌گیری عملی تا بدین حد گسترده را نزول وحی به حساب آوریم سخنی به گزاف نگفته‌ایم و به جرأت می‌توان گفت اگر قرآن نازل نمی‌شد چه بسا که علوم بلاغت و صرف و نحو و بسیاری دیگر از معارف در میان اعراب شکل نمی‌گرفت.
شکی نیست که قرآن در زمینه‌ی زیبایی و آرایش سخن هنرنمایی کرده است در حدی که با هیچ سخن زیبا و فصیحی قابل مقایسه نیست. هرگاه بحث از فصاحت و سخنوری می‌شود ناخودآگاه نام نهج‌البلاغه بر اذهان تداعی می‌شود.
آری نهج‌البلاغه پس از قرآن جامع‌ترین منبع فکری اسلامی به خصوص تشیع به شمار می‌آید و طی قرن‌های متمادی خواستگاه اندیشه‌های والا از جهت معنا و سخنان بلیغ از جهت لفظ برای ملل عرب و عجم بوده است.
امام علی(ع) پس از پیامبر(ص) عابدترین و زاهدترین و دانشمندترین و فاضل‌ترین مردم روزگار خود بود آن حضرت دارای عالی‌ترین صفات انسانی است و نمادی از شخصیت جامع اضداد است و به گواهی تاریخ در همه‌ی ابعاد و عرصه‌های اندیشه و عمل مرشدی خبره و رهروی ممتاز بوده و به اقتضای تربیت وجودی از همه‌ی آحاد مردم و نیز در تمام امور اجتماعی و فردی، از جنبه‌ی عبادی و نیایش با پروردگار گرفته، تا پهنه‌ی مدیریت سیاسی و اجتماعی، از میدان جهاد و پیکار با دشمنان دین خدا گرفته تا میدان ادب و حکمت، پیشتاز و ممتاز بوده و در همه‌ی جوانب انسانیت و آفاق اخلاق، یگانه مرد عمل و تاثیر بوده و خرد و شمشیر و زبان را یکسان در اهداف الهی به کار گرفته است. وی که در جنبه‌ی ادبی و بلاغی در اوج درجات قرار گرفته، نبوغ خود را در این زمینه با انتقال معانی و مفاهیم سترگ، در قالب اسالیب جاذب و جالب فنی و بلاغی به مخاطبین متبلور نموده است.
برای پیروی از امیرالمؤمنین(ع) بهترین راه و برترین کار، شناخت نهج‌البلاغه و عمل به سخنان ایشان است. شاید بتوان ادعا کرد که شاهکارهای ادبی و فنی آن حضرت در مجموعه‌ی کتاب نهج‌البلاغه ساطع و درخشان است. این کتاب فاخر حاوی گزیده‌ای از سخنان و آثار امام‌علی (ع) است که به وسیله‌ی یکی از بزرگان دین یعنی سید محمد شریف رضی از میان کتب سابقین پیش از خود گردآوری و تدوین شده و همچنان که گردآورنده در مقدمه‌ی اثرش تصریح کرده آن را نهج‌البلاغه یا راه روشن زیبایی و بلاغت سخن نامیده است. زیرا هرکس در آن کتاب نظر کند ابواب بلاغت و سخنوری به رویش گشوده می‌شود و جویندگان را به مقصد نزدیک می‌کند. این کتاب شامل منتخباتی از بلیغ‌ترین خطبه‌ها و نامه‌ها و حکمت‌هایی است که حاوی معارف عظیم بشری بوده و در کنار قرآن کریم، راه سعادت را در پیش‌روی بشریت می‌گشاید و همان‌گونه که در وصیت نامه‌ی امام خمینی (ره) ذکر شده آن را «أخ القرآن» و دومین کتاب زندگی بشری از منظر شیعه معرفی کرده‌اند. مباحث ذکر شده فوق، انگیزه رساله حاضر را فراهم آورده که نگارنده اغراض جملات خبری خطبه‌های به کار رفته در نهج‌البلاغه را شناسایی و بررسی کرده و آن را در چهار فصل ارائه نماید:
در فصل اول به بررسی کلیات تحقیق پرداخته شده است: کلیاتی پیرامون بیان مسأله، سؤالات و فرضیه‌ها تحقیق، اهداف تحقیق، روش تحقیق، پیشینه تحقیق بیان شده است. در فصل دوم با نگاهی به زندگی نامه و فضایل شخصیتی امام‌علی(ع) به معرفی چهره‌ی بلاغی وی و مسائلی پیرامون کتاب نهج‌البلاغه و جامع آن و اعتبار نهج‌البلاغه پرداخته شده است. در فصل سوم با گذری مختصر بر علم بلاغت و تاریخچه و فایده‌ی این علم و علم معانی و تاریخچه‌ی آن و سپس خبر و انشاء و اغراض خبر بیان شده است. در فصل چهارم خطبه‌های ۵۰ تا ۱۰۰ نهج‌البلاغه بیان شده است و اغراض جملات خبری در آن مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در ضمن در این نوشتار کلام امام (ع) براساس نسخه صبحی صالح آمده است.
امید است مورد قبول واقع گردد و از درگاه خداوند متعال مسألت دارم که همه‌ی ما را در این مسیر مورد لطف و رحمت خود قرار داده و ما را جهت دستیابی به کمالات هر چه افزون‌تر یاری دهد. انشاءالله.
بنت الهدی دهنوی
مردادماه ۱۳۹۴
فصل اوّل
| دانلود متن کامل پایان نامه در سایت jemo.ir موجود است |
