
دارد. سازماندهی کادر به صورت تیم های چند منظوره مطلوب است.
دسترسی فوری به مرکز فوریتهای طبی و خدمات تشخیصی مناسب اهمیت اساسی دارد چون یک سوم اختلالات طبی خود را با تظاهرات روانپزشکی نشان می دهند. طیف کامل گزینه های پسیکوفارماکولوژیک باید برای روانپزشک فراهم باشد.
خشونت در مرکز خدمات فوریت را نمی توان نادیده گرفت یا تحمل کرد. ظوابط رفتاری مورد انتظار از کارکنان و بیماران باید اعلام شده و قبل از رسیدن بیمار به مرکز فوریت روشن باشد. ایمنی به بهترین وجه به صورت یک مساله بالینی توسط کادر بالینی تامین میشود و کارکنان مجری قانون اند. در صورت امکان بیماران تحریکی و تهدید کننده باید از بیماران آرام تفکیک شوند. اطاق جداسازی و مهار فیزیکی برای اینکه مورد نظارت دقیق باشد باید نردیک به ایستگاه پرستاری باشد. همه کارکنان باید واقف باشند که بیماران تحت شرایط جسمی و هیجانی ناراحت کننده شکننده هستند و انتظارات و تخیلات مختلف غالباّ غیر واقع گرایانه، بر پاسخ های آنها به درمان تأثیر می گذارند (پورافکاری، 1391: 154).
3-3- طب مکمل و دگر شیوه در روانپزشکی
اصطلاح طب مکمل و دگرشیوه به گروهی روشهای درمان بیماری و پیشگیری از بیماری اطلاق میشود که شیوهها و اثربخشی آنها از طب سنتی یا درمان بیوشیمیائی مرسوم متفاوت است. (Kaplan & Sadock’s, 2007: 551). جدول (3-1) طبمکملودگرشیوه را نشان میدهد.
جدول 3-1: روشهای طب مکمل و دگرشیوه (Kaplan & Sadock’s, 2007: 552)
کل سیستم های پزشکی
طب گسترش یافته ازنظر انسان شناختی
آیورودا
طب محیطی
هوموپاتی
طب کامیو
طب ناتوروپاتیک
طب تبتی
تداخلهای روانی جسمی
هنردرمانی
بیوفیدبک
رقص درمانی
تصور هدایت شده
تفریح درمانی
مراقبه
التیام بخشی ذهنی
درمان مبتنی بر زندگی گذشته
دعادرمانی و مشاوره
رواندرمانی
درمان با صوت و موسیقی
تمرینات یوگا
طب سنتی چینی
روشهای با پایه بیولوژِیکی
درمان سلولی
درمان باکلاته کردن
رژیم ها
رژیم اتکینز
رژیم ماکروبیوتیک
رژیم اورنیس
رژیم پیتی کین
رژیم گیاهخواری
رژیم اوزون
رژیم غذایی
مکمل ها
گرسون درمانی
محصولات گیاهی
اکی ناسه آ
گیاه سنت جونز
عصاره جینگو بیلوبا
ریشه جین سنگ
مکمل های سیر
اسانس نعناع
درمان متابولیک
مگاویتامین
مکمل ها ی تغذیه ای
مواد اکسیدان
(اوزون، پراوکسید هیدروژن)
روش عای مبتنی بر دستکاری بدن
طب سوزنی و طب فشاری
روش الکساندر
عطردرمانی
طب شیروپرکتیک
روش فلدن کریز
ماساژدرمانی
طب اوستئوپاتیک
رفکسولوژی
لمس درمانبخش
رولنینگ
روش تراگر
طب انرژی
درمان با نور آبی و نور مصنوعی
طب سوزنی الکتریکی
تحریک الکتریکی و تحریک نوروگلنتیک
درمانس با رزونانس مغناطیسی
کی گونگ
رایکی
لمس درمانبخش
اوزون درمانی
3-3-1- طب فشاری و طب سوزنی
طب فشاری67 و طب سوزنی68 فنون درمانی چینی هستند که در متون قدیمی طبی 3000 سال قبل از میلاد هم مورد اشاره قرار گرفتهاند. یک اعتقاد بنیادی در طب چینی این باور است که نیروی حیاتی(qi یا chi) در مسیرهای خاصی69 است، و دستکاری این نقاط عدم تعادل ها را از طریق تحریک یا رد موانع جریان نیرو اصلاح میکند. یک مفهوم بنیادی دیگر اعتقاد به وجود دو زمینه متضاد نیرو70 است، که برای دوام تندرستی باید در حالت تعادل باشند. در طب فشاری آکوپوینت ها با انگشتان دستکاری میشوند؛ در طب فشاری سوزنهای استریل نقرهای یا طلائی (به قطر تقریباً موی انسان) به عمقهای مختلف (نیم میلی متر تا 5/1 سانتیمتر) در پوست انسان فرو برده میشوند و برای اصلاح عدم تعادل qi در محل چرخانده شده یا ثابت نگاه داشته میشوند.
بعضی از اختلالاتی که در درمان آنها از این روشها استفاده میشود مشتمل است بر آسم، وسردرد، درد قاعدگی، درد گردن، بیخوابی، اضطراب، افسردگی و سوء مصرف مواد. در نوعی از طب سوزنی از جریان برق ضعیف برای تقویت اثر درمانی استفاده میشود71. (رضاعی، 1391: 14)
3-3-2- عطردرمانی72
عطردرمانی استفاده درمانی از روغنهای نباتی است. عطردرمانی که در سال 1928 توسط شیمیدان فرانسوی با این عنوان نامیده شد، یکی از روشهای درمانی جانشین است که در ایالات متحده و اروپا سریعترین سیر پیشرفت را نشان میدهد. روغنهای اسانسی نباتات ترکیبات آلی از مشتقات بنزن هستند. مواد عطری در تمدنهای باستانی هم برای دارو مصرف شدهاند هم ساختن عطر. امروزه روغنهای نباتات یا با استفاده از اتومایزر از راه استنشاق مصرف میشوند یا با ماساژ از طریق پوست جذب میشوند (ماساژ با عطردرمانی). روغنهای نباتات اثرات درمانی فراوان ـ ضد درد، روانشناختی، ضدمیکروبی ـ دارند که بعضی از این آثار با روشهای علمی به ثبوت رسیده اند عطردرمانی علاوه بر موارد دیگر برای کاستن از استرس و اضطراب و رفع اختلالات گوارشی و عضلانی مورد استفاده قرار میگیرد در روانپزشکی تحریک بویائی برای آشکارسازی حالات احساسی، خاطرات، و هیجانات در ضمن رواندرمانی مورد استفاده قرار گرفته است. عطردرمانی ممکن است موجب تحریک پوستی یا واکنشهای آلرژیک در بعضی از افراد شود (پورافکاری، 1391: 554).
3-3-3- رنگ درمانی73
در رنگدرمانی، تصور این است که رنگهای مختلف بر خلق تأثیر میگذارد و درمان با رنگ واحد
برای مسائل بهداشتی خاص مورد استفاده قرار گرفتهاند. مثلاً عقیده بر این است که رنگ آبی آرام بخش است، و قرمز تحریک کننده. یک روانشناس سویسی مکس لوشر74، یک آزمون رنگ تدوین کرده است که در آن خلق فرد در زمانی خاص با مواجهسازی آزمودنی با رنگهای مختلف تعیین میشود. لوشر هنچنین به تحقیق اثر رنگ روی دستگاه اعصاب خودکار پرداخت و به این نتیجه رسید که رنگ قرمز خالص سمپاتومیمتیک است و میتواند موجب افزایش فشار خون، ضربان قلب و دفعات تنفس شود. رنگ آبی پارسمپاتومیمتیک است و اثرات متضاد با آنچه ذکر شد ایجاد میکند. (Kaplan & Sadock’s, 2007: 19)
3-3-4- رقص درمانی
رقصدرمانی بهطور رسمی در سال 1942، با استخدام رقص درمانگر پیشرو ماریان چیس75 (1990 و1896) در بیمارستان سنت الیزابت واشنگتن دی. سی شناخته شد. هرچند در متنفن رقص و حرکت بطور معادل مورد استفاده قرار میگیرند، هر اصطلاح عملاً یک نقطه نظر را توصیف میکنند:
حرکت “دنیای حرکت فیزیکی76” را در بر میگیرد، در حالیکه رقص یک عمل توأم با خلاقیت خاص در دنیای مزبور است. انجمن رقص درمانی امریکا رقصدرمانی را استفاده رواندرمانبخش از حرکات، که انسجام هیجانی و جسمانی فرد را بالا میبرد، تعریف میکند.
جلسات رقص درمانی چهار هدف بنیادی دارد: به دست آوردن آگاهی از جسم، ابراز احساسها، برقراری تعامل و رابطه، و ایجاد یکپارچگی جسمی، هیجانی، و تجارب اجتماعی که به کسب احساس اعتماد به نفس و رضایت میانجامد (Kaplan & Sadock’s, 2007: 557).
3-3-5- طب محیطی77
زمینه طب محیطی در دهه 1950، زمانی که پزشکان نظیر ترؤن راندلت78 استاد آلرژی و ایمنیشناسی در دانشکد? پزشکی دانشگاه نورثوسترن، شروع به ارزیابی واکنشهای آلرژیک مردم نسبت به غذاهای مختلف نمودند، آغاز گردید. برخی از پژوهشگران تأثیر مواد آلاینده در آب و هوا را روی بدن تحقیق کردند، بالاخره زمینه گسترش یافت و کل محیطی را که انسان در آن زندگی میکند در برگرفت. نتیجتاً، طب محیطی امروزه فعالیت خود را در مورد مواد افزودنی به غذاها، میزان های الکترومغناطیسی از سیمهای انتقال برق، میکرویوهای برخاسته از دستگاههائی مثل اجاقهای مایکرویو، دستگاههای تلویزیون، تلفنهای هماره، و تشعشع هستهای متمرکز کرده است. متخصصین طب محیطی معتقدند که بسیاری از مردم حساسیت فوق العاده در مقابل آلایندههای محیطی دارند که میتواند موجب تسریع فرآیندهای محیطی دارند که میتواند موجب تسریع فرآیندهای بیمار گونه شود. بعضی از مسائل بسیار بحث انگیز هستند. مثلاً، مطالعات میزان بروز بالاتر سرطان را در کسانی که در بعضی از میدانهای مغناطیسی بودهاند، ثابت نکردهاند؛ معهذا، بین میزان بالاتر سرطان و زندگی در پیرامون پالایشگاههای نفت و کارخانه های مواد شیمیایی همبستگی وجود دارد. طب محیطی نوعی طب پیشگیری است که بر آگاهی بالای افراد نسبت به خطرات محیطی و کنترل یا حذف این خطرات تاکید میکند (رضاعی، 1391: 23).
3-3-6- ورزش
پورافکاری (1391) معتقد است که، ورزش از طریق بهتر کردن کارکرد فیزیکی، کاهش بیماری و بهبود سلامت روانی کیفیت زندگی را بهتر میسازد. اثرات مثبت ورزش بر دستگاههای قلبی ـ عروقی، عضلانی استخوانی، کارکرد و سیستم ایمنی به اثبات رسیده است. این مزایا به محدوده شناختی و هیجانی نیز گسترش مییابد. بنابراین رابطه ذهن ـ بدن را که هسته مرکزی در بسیاری از روشهای فیزیکی CAM است ـ یوگا، تائی چی، کیگونگ ـ تائید میکند. ورزش نشان داده شده است که در رفع افسردگی، اضطراب، و PTSD کمک میکند. کارکرد شناختی را بهتر میسازد و احترام به نفس را بالا میبرد، و علائم پسیکوتیک در بیماران اسکیزوفرنیک را کاهش میدهد. این اثرات ممکن است اساس نوروشیمیائی داشته باشند. چون ورزش ترشح نوروترانسیمترها را، مثل سروتونین، آدرنالین، و مواد افیونی درونزا را افزایش میدهد. مطالعات همچنین کاهش وزن را با افزایش تعامل اجتماعی، گسستن از استرس، لذتهای تفریحی، و تسلط در چالش ربط دادهاند.
ورزش برای افراد مبتلا به بیماری روانی جدی مزایائی دارد چون اکثر آن ها احتمال بیشتری هست که به بیماری جسمی شدید، مثل چاقی، دیابت و فشار خون بالا مبتلا باشند؛ سبک زندگی انزوائی داشته باشند، و سیگار بکشند. مطالعات روی افراد بالغ مبتلا به اسکیزوفرنی نشان داده اند که برنامه ورزشی متوسط شاخص توده بدن (BMI) را کاهش می دهد، تناسب آئروبیک را بهتر میسازد، احترام به نفس را افزایش میدهد و علائم روان پزشکی را معدودتر میسازد، ورزش ممکن است افزایش وزن ناشی از داروهای ضد جنون را جبران کند همکاری با درمان را بهتر سازد (رضاعی، 1391: 23).
ورزش هر چند در حال حاضر کمتر مورد استفاده قرار میگیرد، منافع بالقوه قابل ملاحظهای به عنوان یک مداخله درمانی در زمینههای مراقبت بهداشت روانی دارد. یک برنامه ساخت یافته ورزش آئروبیک بصورت جلسات 45 دقیقه ای سه بار در هفته مزایای قابل ملاحظهای برای تناسب قلبی عروقی، احترام به نفس، و کیفیت زندگی و تغییر دادن خلق و افسردگی نشان داده است. برنامههای درهم بر هم برای کسانی که به رژیم های ورزشی وابسته بودند مفید بود. نقطه ضعفی برای ورزش متوسط وجود ندارد و مزایای سلامتی آن قابل ملاحظه است (Kaplan & Sadock’s, 2007: 23).
3-3-7- درمان با نورو ملاتونین
نوردرمانی79 بر این مفهوم متکی است که انسانها در معرض ریتمهای بیست و چهار ساعته80 (ماخوذ از وا
ژه های {دور81} و {روز82} قرار دارند که بر فرآیندهای فیزیولوژیک به صورتهای قابل پیش بینی اثر میگذارند. چرخههای 24 ساعته استراحت و فعالیت وجود دارد که شامل سطوح متغیر کوتیکو استروئیدها، دفع الکترولیتها، و فرآیندهای فیزیولوژیکی است؛ مثلاً فشار خون در ضمن روز بالاتر از ساعات شب است. رویاروئی با نور میتواند ریتمهای شبانهروزی را تغییر دهد. درمان با نور مصنوعی (بالاتر از 500/2 لوکس) روش مقبول مورد استفاده در درمان اختلال افسردگی با الگوی فصلی، که در ماههای زمستان و کاهش زمان مواجهه با نور دیده میشود، میباشد (رضاعی، 1391: 30).
3-3-8- ماساژ
ماساژ درمانی است که به دستکاری نسوج نرم و سطوح بدن ارتباط پیدا میکند. این روش بیش از 5000 سال قبل توسط پزشکان چینی برای درمان بیماریها توصیه شده و بقراط معتقد بود که ماساژ روشی برای حفظ تندستی است. باور بر این است ماساژ به چند طریق بر بدن تأثیر میگذارد، جریان خون را بیشتر میکند، جریان لنف را در عروق لنفاوی روانتر میکند، قوام عضلات بدن را بهتر میکند، و اثر آرامبخش بر ذهن دارد.
فنون ماساژ به انحاء گوناگون توصیف شده است، مالش، ورز دادن، نیشگون گرفتن، با بند