تاریخچه جرایم در فضای مجازی (سایبر اِسپیس)
گروهی معتقدند که ایجاد فضای سایبر در زمان اختراع تلفن توسط الکساندر گراهام بل در 1876 پا به عرصه گیتی نهاد، چرا که پیش از این رویدادهای بشر محدود به روابط و تماسهای فیزیکی بود و بشر تصور نمیکرد هیچگاه بتواند فراتر از دنیای فیزیکی خود با دیگران ارتباط برقرار نماید، اگر چنین قدمتی را برای ایجاد فضای مجازی در نظر بگیریم میتوان گفت با ورود این تکنولوژی به داخل هر کشور تاریخچه ورود فضای مجازی به داخل آن کشور دانست و در واقع اولین اقدامات خلاف قانون اعم از فعل یا ترک فعلی که جرم انگاری شده باشد در حیطه این تکنولوژی را میتوان اولین جرایم ایجاد شده در فضای مربوطه را اولین جرایم آن در کشورها دانست ولی عموم مردم فضای مجازی را با اختراع کامپیوتر (رایانه) همسان میدانند و معتقدند که ایجاد چنین فضای همزمان با ایجاد پیدایش رایانهها بوده، لذا باید اشارهای به پیدایش رایانه نمود.
اینترنت در سال 1964 توسط محقق بنام پائل باران () در شرکت (راند) ابداع شد، وی به دنبال روش برای مطمئن سازی ارتباط پنتاگون (وزارت دفاع ایلات متحده آمریکا) با اعضای ارتش در هنگام حمله واقعی اتمی بود و یک شبکه ارتباطات رایانههای غیر متمرکز را پیشنهاد کرده که در آن رایانه مرکزی وجود نداشت.1
چون آنها میدانستند که سیستمی که تنها دارای یک رایانه مرکزی باشد در مقابل صدمات وارده آسیب پذیر خواهد بود، لذا تصمیم گرفتند به جای آن که اطلاعات را در یک رایانه جمعآوری، ذخیره و پردازش نمایند، آن را در تعدادی رایانه که در جاهای مختلف و دور از همدیگر هستند قرار داده و از طریق خطوط تلفنی بین آنها ارتباط برقرار کنند. و صدمه به قسمتهای مهم و حیاتی سیستمهای ارتباطی و عدم توانایی یک مسیر برای ارسال اطلاعات، سایر سیستمهای مربوط به تأسیسات نظامی در اطراف کشور از طریق مسیرهای دیگر با هم به تبادل اطلاعات میپردازند.2
بر این اساس آژانس پروژه تحقیقاتی پیشرفته(آرپا)3 که بخشی از وزارت دفاع محسوب میشود پیش نمونه اینترنت را در سال 1969 با عنوان آرپانتبا همکاری چندین دانشگاه ایجاد کرد. علاوه بر وزارت دفاع آمریکا دانشگاههای کالیفرنیا در لس آنجلس و سانتا باربارا، یوتا و مؤسسه تحقیقاتی استفرد، در همان ابتدا به آپارانت متصل شدند در سال 1971 آرپانت گسترش یافت و دانشگاه ها و آژانس های دولتی
بیشتری را در بر گرفت که دانشگاه هاروارد و مؤسسه صنعتی ماساچوست و سازمان ملی هوانوردی و فضایی آمریکا را شامل میشد.1
در سال 1986 بنیاد ملی علوم آمریکا (NSF) یک سیستم ارتباط بین شبکهای با مسیر طولانی را به وجود آورد و نام آن را «ان. اس. اف. نت» () گذاشت این شبکه قادر به برقراری ارتباط با آرپانت نیز بود(ان. اس. اف. نت) شبکههای دیگری نیز ایجاد کرد که همگی از پروتکلهای (تی. سی. پی. آی. پی) استفاده میکردند. در همین زمان شبکههای رایانهای زیادی به این دو شبکه متصل شدند. بدین ترتیب شبکههای رایانهای (ان. اس. اف. نت) با کمک آرپانت تبدیل به ستون فقرات اینترنت شد. در سال 1989 آرپا مدیریت آرپانت را متوقف کرد، چرا که آرپانت بر اثر مجمتع شدن با شبکهای دیگر تبدیل به اینترنت شده بود و عموم مردم میتوانستند از خدمات ان استفاده کنند.2
لذا با این اوصاف تاریخچه مشخص از پیدایش جرایم اینترنتی وجود ندارد ولی به هر حال این دسته از جرایم را باید زائیده و نتیجه تکنولوژی ارتباطی و اطلاعاتی دانست و بر اساس مطالعات صورت گرفته منشاء پیدایش جرایم اینترنتی به قضیه رویس برمیگردد: او که بعد از بی مهری مسئولان یک شرکت فروش عمده میوه و سبری به عنوان حسابدار آنها انتخاب میشود از طریق کامپیوتر اقدام به حسابرسی کرده و با تغییر قیمتها و تنظیم درآمد جنس، مبلغی از مراجع آن کاهش و به جای خاص واریز میکند.
رویس با ظرافت خاص قیمتها را تغییر میداد، بعد از آن با نام 17 شرکت محل و طرف قرار داد چکهای جعلی صادر و از آن حساب برداشت میکرده به طوری که در کمتر از 6 سال بیش از یک میلیون دلار به دست آوردهاست، اما به علت نداشتن مکانیزم برای توقف این روند، رویس خودش را با محاکم قضایی معرفی میکند و به 10 سال حبس محکوم میشود. بدین ترتیب زمینه جرم رایانهای شکل میگیرد و دادگاه را به تدوین قوانین مدون وا میدارد.3
لذا به طور کلی تحول تاریخی جرایم رایانهای را از مان پیدایش رایانه تا اوایل هزاره سوم میتوان به سه نسل طبقهبندی نمود. نسل اول این گونه جرایم که تا اواخر دهه 80 مصداق داشت تحت عنوان جرایم رایانهای بیان گردید که بیشتر شامل سرقت و کپی برداری از برنامهها و جرایم علیه حریم خصوصی در رایانه بود که با گسترش تکنولوژی تبادل اطلاعات و ارتباطات بین المللی در دهه 90 جرایم نسل دوم تحت عنوان جرایم علیه دادهها نمود بیشتری پیدا نمود، به طور که در این دهه تمامی جرایم
علیه تکنولوژی اطلاعاتی، ارتباطی، رایانهای، ماهوارهای و شبکههای بین المللی تحت عنوان جرایم علیه دادهها اطلاق میشود.
در اوسط دهه 90 با گسترش شبکههای بین المللی و ارتباطات ماهوارهای نسل سوم جرایم رایانهای، تحت عنوان جرایم مجازی(سایبر) یا جرایم در محیط سایبر شکل گرفته است که با توجه به ماهیت خاص خود بیش از هر زمانی نظامات حقوقی را به خصوص در حقوق جزای ماهوی و حقوق جزایی بین الملل و آئین دادرسی دچار چالشهای جدی نموده است. پیشینه تاریخی جرایم ناظر به توسعه و تحول جهانی «تکنولوژی اطلاعاتی» به دهه 1960 بر میگردد، زمانی که اولین مواردی که بدان «جرم رایانهای» نام نهادند، به مطبوعات عمومی و مجلات علمی آن زمان منعکس شد، این موارد در برگیرنده ظهور اولیه و ساده به کارگیری رایانه شامل جاسوسی رایانهای، خرابکاری رایانهای و سوء استفاده غیر قانونی از سیستمهای رایانهای بود.
از اواسط دهه 1970 مطالعات تجربی در مورد جرایم رایانهای آغاز شد. این مطالعات تعداد محدودی از جرایم رایانهای را مطرح نمود اما در همان زمان تعداد بسیاری جرایم رایانهای صورت گرفته بود که یا گزینش نشده بود یا اصولاً شناخته شده نبود، از نمونه این جرایم میتوان به قضیه «امریکن اکویتی فوندینگ» در آمریکا(کلاهبرداری از طریق سوء استفاده از 56 هزار مورد بیمه به ارزش حداقل 30 میلیون دلار) و قضیه «هراشتات» در آلمان ( مربوط به معاملات ارزی خارجی به ارزش چند میلیون دلار که منجر به ورشکستگی بانک هراشتات در سال 1974 و ورود ضرر بالغ بر 2/1 میلیون مارک آلمان به مشتریان گردید) اشاره نمود.
1-www.hamshahrine.ir/details/2412
2- عبدالصمد خرم آبادی، جرایم فنآوری اطلاعات، پایاننامه دوره دکتری، دانشگاه تهران، 1384، ص37.
3- Advanced Research project Agency (ARPA)
1 – جینادی آنجلیز، جرایم سایبر، ترجمه عبدالصمد خرم آبادی و سعید حافظی، انتشارات شورای عالی اطلاع رسانی، تهران، 1383، ص9.
2 – خرم آبادی، احمد، حقوق کیفری فناوری اطلاعات مسئولیت کیفری ارایه دهندگان خدمات اینترنتی، نشر دادیار، 1391.
3- WWW.hamshahrionline.ir /details/10675
لینک جزییات بیشتر و دانلود این پایان نامه:
بررسی تحلیل تکوین جرم در فضای مجازی با تأکید بر قوانین کیفری ایران
