محاسن و معایب روش استفاده از یادگیری دانش آموزان
- بعضی‌ها معتقدند که بازده‌های یادگیری شاگردان ملاک درستی برای اثربخشی آموزش معلم نیست.
- منتقدان دیگر می‌گویند که یادگیری مطالب درسی که با آزمون‌ها سنجید ه می‌شوند تنها دستاوردهای آموزشی معلمان نیستند، لذا باید خیلی به آن‌ها اعتنا کرد. کاری که دیگر معلمان انجام می‌دهند کمک به رشد شخصیت یادگیرندگان است که به‌هیچ‌وجه با وسایل متداول سنجش قابل ارزیابی نیست (سیف 1387، 513).
- انتقاد دیگر یک انتقاد فنی است. میلمن[1] ( 1981، 153) معتقد است اطلاعات جمع‌آوری‌شده نشان می‌دهد که آزمون‌های عملکرد آموزشی نا پایا هستند. زمانی که قرار است از نتایج این آزمون‌ها برای مقاصد تصمیم‌گیری درباره معلمان استفاده شود، مسأله نا پایایی آزمون‌ها امری جدی است اما اگر از این نتایج برای مقاصد اصلاحی استفاده شود نگرانی چندانی وجود ندارد.
- انتقاد دیگر بر این نکته تأکید می‌کند که استفاده از مقدار یادگیری دانش آموزان به‌عنوان تنها ملاک توفیق معلمان برای معلمانی که داری شاگردان غیر کوشا، کند آموز و دارای مشکلات دیگر هستند روش ناعادلانه‌ای است.
البته طرفداران این روش می‌گویند که مراجعه به یادگیری شاگردان بهترین ملاک ارزشیابی معلمان است.
6. خود سنجی یا ارزشیابی از خود
آنجا که هدف اصلی ارزشیابی فعالیت‌های آموزشی معلمان کشف نواقص و اشکالات روش آموزش و کلاس داری معلم است استفاده از نتایج خود سنجی‌های معلمی اجتناب‌ناپذیر است. کارول[2] (1981، 180) برای خود سنجی معلم 5 وسیله عمده را معرفی می‌کند:
فرم‌های درجه‌بندی شخصی
گرایش‌های شخصی
مواد مطالعه شخصی
مشاهده آموزش همکاران
ضبط‌صوت و ضبط ویدیویی از تدریس
خود اندیشی
محاسن و معایب روش خود سنجی
چنانکه گفتیم از بهترین روش‌های کمک به کشف نواقص آموزشی معلم و کمک به رفع آن‌ها روش خود سنجی است. در این روش خود معلم مسئول ارزشیابی از خود و مهم‌ترین عامل در رفع مشکلات کار خویش است.
منتقدان می‌گویند: اصطلاح خود سنجی یا ارزشیابی از خود نقض غرض است زیرا هدف اصلی ارزشیابی از معلم قضاوت کردن درباره اثربخشی کار او به‌منظور استخدام و ارتقای مرتبه و افزایش حقوق و مانند این‌هاست و از این لحاظ معلمان نمی‌توانند خود به قضاوت درباره کار خویش بپردازند.
7. ارزشیابی به‌وسیله‌ی همکاران
فرنچولازویک[3] (1981، 77) معتقد است درباره چگونگی استفاده ازنظر همکاران لازم است به همان طریقی که سوابق و مدارک مربوط به فعالیت‌های پژوهشی عضو هیأت علمی به‌منظور داوری درباره بارآوری علمی و پژوهشی او جمع‌آوری می‌شوند اطلاعات مربوط به اثربخشی آموزشی او نیز گردآوری شوند. مواردی که می‌توانند در پرونده‌ی سوابق آموزشی معلم به‌منظور داوری همکاران او گنجانیده شوند به شرح زیر بیان‌شده است:
توصیف مختصری از هر یک از دروسی که معلم تدریس می‌کند، هدف‌های آن درس، تعداد دانشجویان کلاس، تعداد واحدهای درسی، نوع درس (اصلی، تخصصی، اختیاری)، سطح درس (مقدماتی، پیشرفته، کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکتری)، تدریس داخل دانشکده‌ای که فرد عضو آن است یا خارج از دانشکده او، توصیف مختصری از نوع مشکلات وابسته به تدریس آن درس و نحوه نمره‌گذاری معلم در آن درس.
در مورد ارزشیابی به‌وسیله همکاران می‌توان سؤال‌های زیر را مطرح نمود:
- کیفیت مواد مورداستفاده معلم در آموزش چگونه است؟
- چه نوع تکالیف ذهنی برای دانشجویان در نظر گرفته‌شده است و دانشجویان چگونه به آن‌ها عمل کردند؟
- میزان اطلاعات معلم در موضوعی که تدریس می‌کند چه اندازه است؟
- تا چه اندازه برای بهبود کیفیت کار خود کوشش می‌کند؟
پس از جمع‌آوری اطلاعات از کیفیت کار معلم سه تا شش نفر از اعضای هیأت علمی همکار معلم که بیشترین آشنایی را با رشته علمی و تخصصی او دارند توسط مدیر گروه آموزشی یا سرپرست مؤسسه آموزشی برگزیده می‌شوند و به آنان مأموریت داده می‌شود تا براساس مدارک و شواهد موجود به داوری درباره عضو هیأت علمی بپردازند. لازم است برای این منظور یک فرم کتبی درجه‌بندی از پیش آماده شود تا هر یک از اعضای هیأت داوران با توجه به سؤالات بالا به‌طور مستقل درباره عضو هیأت علمی داوری کند. براساس میانگین نظرات اعضای هیأت داوری قضاوت نهایی درباره عضو هیأت علمی مورد ارزشیابی صورت می‌پذیرد.
[1] – Millman
[2] – Carrol
[3] – French,Lazovik
